geçtiğimiz haftalarda, üç yüz bin nüfuslu büyük bir şehirin merkezine yaklaşık 20-30 dk. uzaklıkta, otuz bin nüfuslu bir ilçeye hizmet eden bir halk kütüphanesini ziyaret etme fırsatımız oldu. kütüphaneye vardığımızda akşam saatleriydi ve çocuğunu okuldan veya kreşten alan anne-babalar, eve dönüş öncesi hikaye saatine katılmak için uğradıklarından olsa gerek, içerisi oldukça kalabalıktı. kütüphane görevlileri de 2-3 yaş çocuk grubu için hikaye saati hazırlıkları ile meşguldüler.
çocuk bölümü, kütüphanenin alt katındaydı. fakat bina eğimli bir zemin üzerine inşa edildiği için, binanın arka tarafından da bu bölüme direk bir giriş vardı. şimdiye kadar gezdiğimiz daha küçük ölçekli kasaba ve şehir kütüphanelerine kıyasla, bu kütüphanenin çocuk bölümü için oldukça dar bir alan ayrılmıştı. kütüphanenin alanı küçük olduğu için girişe doğru uzanan hol üzerine de, müzik cd lerinin ve eğitici dvd lerin olduğu raflar sıralanmıştı. girişin sol tarafında, üç tarafı kitaplıklarla çevrilmiş bir alanın ortasına, hemen her kütüphanede görmeye alışık olduğumuz bir tren masası, ve iki üç deri sandalyeden oluşan bir oturma grubu yerleştirilmişti. hikaye saatine denk geldiğimiz için, tren masası kenara itilmiş, odanın ortasına oldukça büyük bir projektör ekranı kurulmuştu. ekranı ilk farkettiğimde bir film gösterimi olacağını düşünmüştüm. fakat ilerleyen saatlerde, ekranın hikaye anlatımları sonunda internete bağlanıp, youtube den çocuk şarkıları dinlemek için yerleştirildiğini farkettim.
bu bölümün hemen arka tarafında, bebekler ve çocuklar için oyun ve oyuncak setlerinin sıralandığı raflar bulunuyordu. rafların yanına, yine etrafı sandalyelerle çevrili iki küçük masa yerleştirilmişti. biraz daha arka taraftaki raflarda ise, kurgu olmayan kitaplar (children non-fiction) ve 12 yaş sonrası için “genç kurgu (youth fiction)” kitapları sıralanmıştı.
hemen burada bir parantez açarak belirtmekte fayda görüyorum. her ne kadar bir halk kütüphanesinden beklentilerimiz birinden diğerine çok fazla bir değişkenlik göstermese de, ziyaret ettiğimiz kütüphanenin büyüklüğü, organizasyonu ve kütüphane görevlilerinin yaklaşımlarıyla birlikte değerlendirilince, bazı kütüphaneler diğerlerine göre daha pozitif veya daha negatif bir etki bırakabiliyor üzerimizde. bu kütüphane, kendi halinde ve sevimli olmasınra rağmen, dar bir alan üzerine kurulduğu için, bir sıkışmışlık hissi veriyordu. çocuk kütüphanelerine canlılık veren ve renk katan, duvar, pano ve tavan dekorasyonları ve süslemeleri yönünden de oldukça zayıftı. belki de bu sebeplerden çocuk bölümü üzerimizde çok pozitif bir etki yaratamadı.
bu olumsuzluklara rağmen, burası daha teknoloji odaklı bir kütüphaneydi. girişin hemen sağ tarafındaki masaların üzerine beş-altı adet bilgisayar yerleştirilmişti. orta alandaki masalardan bir tanesinin üzerine ise üç adet ipad monte edilmişti. her bir ipad e, farklı yaşlardaki çocuklara hitap edebilecek, çeşitli eğitici oyunlar yüklenmişti. biz orada bulunduğumuz müddetçe, ipad’ler çocukların fazla ilgisini çekmese de, çocuk kütüphanelerinde daha önce denk gelmediğim bir yenilikti bu.
biz ziyaretimize devam ederken hikaye saati başladı. bera ve ben hikayeyi dinlemek için diğer çocuklarla birlikte ayrılmış alanda yere oturduk. kütüphane görevlisi, içten, sıcak ve samimi bir sesle ve arada çocuklara sorular yöneltip onları da anlatıma dahil ederek, daha önceden seçtiği üç kitabı okudu. her kitap bitiminde de youtube den bulduğu bir çocuk şarkısını çocuklarla dans ederek hep birlikte söylediler.
hikaye saatinden sonra görevli, çocukları kütüphanenin hemen girişindeki masalarda düzenlenmiş aktivitelere yönlendirdi. yaklaşık yarım saat sonra da kütüphane yavaş yavaş boşalmaya başladı. bennu ve bera yoğunluk sebebiyle oynamaya fırsat bulamadıkları oyuncaklara yöneldiler. almila, kütüphanenin sessiz bir bölümünde, seçtiği bir kitabı okudu. ben de fırsattan istifade fotoğraf çekimlerini tamamlama fırsatı buldum.
kütüphaneden ayrılmadan hemen önce, üst kattan alt kattaki çocuk bölümüne inerken, merdiven boşluğundaki duvarlara asılmış, biri devasa boyutlarda iki quilt (kırkyama duvar süsü) dikkatimi çekti. büyük ihtimalle uzun özverilerle ve bir çok kişinin el emeğiyle hazırlanmış bu quiltleri görünce, kütüphaneleri kütüphane yapanın sadece bina ve kitaplar değil, o kütüphaneyi kendi evi gibi benimsemiş insanların katılımı ve gönüllü çalışmaları olduğunu bir kere daha hissettim. ülkemizdeki halk ve çocuk kütüphanelerinin gelişmesi için, öncelikle bizlerin emeğine ve düzenli katılımına ihtiyaç olduğunu tekrar farketmem için de güzel bir işaret oldu.
*******************
kütüphane fotoğraflarına geçmeden önce birdünyafikir bloğunun sahibi sevgili Beyza nın , İstanbul daki Selimiye Cocuk kütüphanesini ziyaret ederek izlenimlerini detaylı olarak aktardığı blog postunun linkini de paylaşmak istiyorum. okumak isterseniz buradan ulaşabilirsiniz.
Yine çok güzel.. Her kütüphanenin kattığı farklı bir şey mutlaka oluyor. Ben bundan ayrı bir şey sormak istiyorum. İnsan günlük hayatta her zaman aynı modda olamıyor. Bu çoğunlukla çocuklara karşı tahammülü de etkiliyor. Çocuklara karşı her zaman aynı genişlikte olabiliyor musun? Tahammülün azaldığında şarj olmak için yaptığın şeyler var mı? Bu konuda tavsiyelerin neler olur?
Çok teşekkürler sevgili Hüsra…
tahammülsüzlük anne veya baba hızlandığı zaman ortaya çıkıyor en çok. çocuğun hızına ve yaşantısındaki olağan sakin haline zıt bir durum oluşturuyorsak evde, tahammülsüzlük kaçınılmaz. küçük bebek veya bir toddler la hayatı paylaşıyorsak hayatımızı kendi işlerimize göre değil, onun tabiatına göre programlayabilmeliyiz. ben böyle durumlarda elimdeki büyün işlerimi, ne kadar önemli olursa olsun, bırakıyorum ve kendimi an’a odaklamaya çalışıyorum. kesinlikle işe yarıyor.
Merhaba.Kütüphane yazılarınıza devam edecek misiniz? Ayrıca çocuk kitapları ile ilgili bir şey sormak istiyorum. 2-4 yaş arası için kitap seçimini neye göre yapıyorsunuz? Bir de okuma alışkanlığı için 2 yaştan itibaren nasıl bir yol izliyorsunuz?
Sevgili Seyma, kutuphane paylasimlarina kesinlikle devam etmek istiyorum, fakat su anda bloga, ve aklimdaki projelere ayirabilecegim zaman gercekten cok kisitli. onumuzdeki aylarda, belki yaz mevsiminde, daha duzenli zaman ayirabilecegimi umuyorum. 2 yasindaki bir cocuk icin yapmaniz gereken en onemli sey, dilin zengin kullanildigi bir ev ortami yaratmak. masal anlatimlari ( masallari duzgun ve etkili bir dil ile aktarmak cok onemli) , kukla oyunlari, her gün mutlaka en az 15 dk kitap okunmasi, kendi cocukluk hikayelerimizin masallastirilarak aktarilmasi, serbest oyuna zaman ayırılması vs gibi…..bunlarin hepsi ileride kazanilacak okuma aliskanliginin temelini olusturacaktir. tabii burada asıl amacımız çocuğumuza okuma alışkanlığı kazandırmak olmamalı bence. öncelikli amacımız, cocugumuzla goz goze, diz dize ve kalp kalbe dil araciligiyla bir bag kurmak olmalı diye dusunuyorum. yani bu bahsettiklerimi mekanik bir zorunluluğa dönüştürmemek gerekiyor. duygu aktarımının güçlü olduğu ve dilin zengin kullanıldığı bir ev ortamında çocuklar mutlaka iyi birer okur yazar olacaktır diye düşünüyorum.
Çok teşekkür ederim. Önereceğiniz masal kitaplarından birkaç isim yazabilir misiniz? İngilizce de olur, Türkçeye çevirebilirim.
kitaplarla ilgili şimdiye kadar bir tavsiye vermedim. çünkü bu konuyla ilgili bir yazı dizisi hazırlayacağım ve kitap seçerken bizim nelere dikkat ettiğimizi anlatacağım. özellikle masal kitabı konusu biraz ikilem yaratıyor. biz grimm masallarını okuyoruz, ama her masal her çocuğa, her yaşa uygun değil. bu konuda ben waldorf kaynaklarını takip ediyorum. bunun sebeplerini açıklamadan isim paylaşmayayım. ingilizce niz iyiyse google a, early childhood and grimm fairy tales in waldorf vs . gibi yazıp çeşitli kaynaklara ve niçin okunmalı bunu da araştırarak ulaşabilirsiniz.